Op dit moment heeft Airbnb Nederland meer dan 40.000 korte termijn huuradvertenties, waarvan 37,9% een registratienummer heeft (per mei 2023). Het aantal registraties neemt duidelijk toe en daar is een goede reden voor, want het verhuren van je eigen huis aan toeristen is gemeengoed geworden. Voor sommigen is het een leuke manier om bij te verdienen, terwijl anderen van verhuren hun primaire baan hebben gemaakt. Bovendien gebeurt dit overal in Nederland. Het is dan ook geen verrassing dat gemeenten willen reguleren in gebieden waar dit overlast veroorzaakt.

Met de "Nieuwe Wet toeristische verhuur woonruimte" (2021) hebben gemeenten instrumenten gekregen om ongewenste neveneffecten van toeristische verhuur op korte termijn te reguleren. Een van deze instrumenten is het "registratienummer", gekoppeld aan het burgerservicenummer (BSN) en de officiële adresidentificatie (BAG ID) van de verhuurlocatie. Dit geeft gemeenten inzicht in verhuurlocaties en stelt hen in staat om regels op te stellen, bijvoorbeeld om te bepalen of sociale huurwoningen gebruikt mogen worden voor toeristische verhuur. Als de klachten over overlast van bewoners in een bepaalde buurt toenemen, kan de gemeente bovendien besluiten om in die buurt geen nieuwe registratienummers meer uit te geven.

Tot de early adopters van de registratieplicht behoren Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Zaanstad, Gouda en Diemen. In 2022 volgden Haarlem, Zandvoort, Sluis, Leiden, Texel, Middelburg, Noordwijk, Maastricht, Naarden, Groningen en Noordwijkerhout. In 2023 sloot Weesp zich aan vanwege de integratie met Amsterdam, net als de gemeente Delft. In veel gemeenten is Airbnb de grootste aanbieder van vakantieverhuur, terwijl in traditionele vakantiebestemmingen zoals kustprovincies het marktaandeel van Airbnb aanzienlijk kleiner is.

Is het nodig om hosts die geen registratienummer in hun advertenties vermelden te beboeten? De meeste steden geven er de voorkeur aan om eerst te kijken hoe de implementatie in de beginperiode verloopt. We zien echter dat de meeste gemeenten na ongeveer een jaar toch boeteclausules invoeren, omdat hosts anders geneigd zijn zich niet aan het gebruik van het registratienummer te houden. Na een overgangsperiode van zes maanden - die bestaande hosts de tijd geeft om hun advertenties bij te werken - worden advertenties met registratienummers zichtbaar.

De onderstaande figuur toont een lijst van gemeenten en het aantal Airbnb registraties. Groen gemarkeerde gemeenten hebben verplichte registratienummers ingevoerd, samen met boeteclausules. In Maastricht en Texel werden registratienummers op 1 april verplicht, maar Airbnb heeft nog niet alle advertenties zonder registratienummer verwijderd. Let op: advertenties van platforms als Booking, VRBO, Expedia en TripAdvisor zijn niet opgenomen in het cijfer, waardoor de werkelijke aantallen hoger liggen.

Wanneer een verhuurder een registratienummer ontvangt van de gemeente, moet dit nummer worden opgenomen in zijn advertentie. Gemeenten die een registratienummer verplicht stellen, benaderen vervolgens rechtstreeks verschillende verhuurplatforms om aan te geven dat deze platforms geen advertenties meer mogen tonen zonder registratienummer of ontheffing in hun rechtsgebied. Een voorbeeld: na de invoering van de registratienummerverplichting in Amsterdam verwijderde Airbnb 13.724 advertenties, wat neerkomt op 82% van hun eerdere aanbod. Niet alleen Airbnb, maar ook Booking.com verwijderde advertenties na de invoering van de wet op de toeristische verhuur; zij zijn hiertoe wettelijk verplicht, aangezien niet-naleving een strafbaar feit is.

Platforms hebben specifieke velden gecreëerd voor het plaatsen van nieuwe advertenties. Algemene voorwaarden voor het plaatsen van advertenties informeren hosts of adverteerders expliciet over de vereiste om te voldoen aan de lokale wetgeving op het gebied van toerisme. Adverteerders vullen zelf het registratienummer of de vrijstelling in. In de praktijk zien we dat grote internationale platforms zoals Expedia, VRBO en TripAdvisor advertenties blijven publiceren zonder registratienummer.

Hoe wordt het registratienummer in de praktijk gebruikt en wat zien we? In de meeste gevallen wordt het registratienummer correct vermeld in huuradvertenties. In ongeveer 10% van de gevallen is er echter sprake van onjuist gebruik:

(1) Er is een onjuist registratienummer opgegeven. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van een telefoonnummer, het invoeren van alleen nullen in plaats van het juiste nummer of een willekeurig nummer.

(2) Eén registratienummer gebruiken voor meerdere locaties. Verschillende locaties hebben verschillende foto's, beschrijvingen en titels, wat duidt op opzettelijk misbruik.

(3) Verhuurders denken ten onrechte dat ze een vrijstelling hebben terwijl dat niet zo is. Vrijstellingen worden in de huisvestingsverordeningen van gemeenten verschillend gedefinieerd, wat verwarring veroorzaakt en resulteert in onjuiste vrijstellingsclaims.

(4) Een opmerkelijke uitzondering zijn bedrijven die zich richten op expats en die identieke aantrekkelijke foto's en hetzelfde registratienummer gebruiken in verschillende steden.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) steeg het aantal gasten dat in Nederlandse accommodaties verbleef in 2022 met 40% ten opzichte van het jaar daarvoor. Hoewel er geen specifieke gegevens over particuliere verhuur beschikbaar zijn, is de inning van toeristenbelasting bij verhuurders een betrouwbare indicator. De website gemeente.nu publiceert de "Atlas van de Lokale Lasten" van de Rijksuniversiteit Groningen (COELO), waarin wordt geconcludeerd dat de toeristenbelasting het sterkst is gestegen van alle andere lokale belastingen.

Hieronder ziet u een figuur die de groei in beddencapaciteit op Airbnb in Nederland door de jaren heen laat zien. Er is een continue groei sinds 2010, wat aangeeft dat het toeristische huuraanbod gestaag toeneemt.

Opmerking: deze figuur toont alleen bedden die momenteel beschikbaar zijn; bedden die eerder werden aangeboden maar niet meer beschikbaar zijn, zijn niet opgenomen. De stad Amsterdam is uit deze figuur weggelaten.

Het verhuren van je huis aan toeristen is gemeengoed geworden en het aantal beschikbare bedden neemt gestaag toe. Om kortetermijnverhuur te reguleren, voeren steeds meer gemeenten registratienummers in en nemen ze boeteclausules op in hun huisvestingsverordening om verhuurders aan te moedigen zich aan de regels te houden. De eerste stappen om toeristische verhuur te reguleren zijn gezet. Gemeenten die de meeste problemen ondervinden, hebben nu een duidelijker beeld van het probleem en beschikken over beleidsmaatregelen, regelgevingsinstrumenten en handhavingsmiddelen.

Platforms voor kort verblijf moeten voldoen aan de lokale toeristische regelgeving volgens de Europese wetgeving en dus aanbiedingen zonder registratienummer verwijderen als de gemeente daarom vraagt. Het vergelijken van uitgegeven registratienummers met de nummers die worden weergegeven op verhuurwebsites blijft de verantwoordelijkheid van de gemeente, vooral gezien de privacywetgeving.